Στο λόφο πάνω από το Πυθαγόρειο, βρίσκεται η έξοδος του Ευπαλινείου ορύγματος, το αρχαίο Θέατρο και η Ιερά μονή της Παναγιάς της Σπηλιανής.
Το σπήλαιο της Παναγιάς Σπηλιανής είναι ένα σπήλαιο-όρυγμα (σπήλαιο εκκλησιά). Οι διαστάσεις του ορύγματος είναι 120x36 μέτρα, βάθος 8,5 μέτρα, βρίσκεται σε υψόμετρο 109 μέτρων και ερευνήθηκε για πρώτη φορά από τον Ι. Πετρόχειλος 7/1952.
Κατεβαίνοντας τα σκαλιά αν κοιτάξουμε δεξιά και αριστερά θα παρατηρήσουμε το τεχνικό κόψιμο της πέτρας. Πιο βαθιά παρατηρούμε τις κολώνες που άφηναν για να στηρίζεται η οροφή. Οι σταλακτίτες είναι ελάχιστοι.
Πιθανόν εδώ να στεγάστηκε και το φημολογούμενο Μαντείο της Σίβυλλα ΦΥΤΩ το 600-500 π.Χ. Αυτό είχε μαντέψει και τη μετάβαση του φιλόσοφου Πυθαγόρα στην Κάτω Ιταλία και την εξέλιξή του.
Γνωστό είναι επίσης ότι έχει χρησιμοποιηθεί ως προχριστιανικός λατρευτικός χώρος.
Το Πυθαγόρειο από την Ι.Μ.
κείμενο: samos-caves.com